Ево једног дијела мог дипломског рада на тему "Оправданост оснивања Регионалне лиге у фудбалу"
Па кога не мрзи читати....
Ideja o formiranju regionalne fudbalske lige na prostorima nastalim raspadom bivše Jugoslavije je aktuelna sportska tema poslednjih desetak godina. UEFA (Unija evropskih fudbalskih asocijacija) kao glavna fudbalska organizacija u Evropi nema blagonaklon stav o regionalnim takmičenjima, iako se u bližoj prošlosti projekat „Regionalna liga“ dva puta realizovao. Mišel Platini predsjednik UEFA nije dao jasan stav o formiranju Regionalne lige,ali je UEFA formirala Odbor za pitanja koji se tiče formiranja regionalnih liga.
Regionalna liga u fudbalu još uvijek nije realna, a veliko je pitanje da li će ikada i biti. Njeno formiranje bi nesumnjivo podiglo kvalitet i interesovanje, ali, nažalost, za sobom povlači mnogo drugih pitanja, prvenestveno vezanih za sigurnost, političke odnose.
U ovom trenutku ne postoji dovoljno veliki motiv, jasan plan i strategija, kao ni zajednički stav o formiranju regionalnog takmičenja na prostoru bivše Jugoslavije. Postoje grupe entuzijasta i sportskih radnika, kao i reprezentativan dio javnosti koji godinama pokušavaju priču o formiranju dići na viši nivo, međutim geopolitičke razlike i stavovi u bitnoj mjeri po ovom pitanju daju negativan odgovor. Rezultati sprovedenih anketa na najvećim portalima u regionu potvrđuju priču o nepostojanju jedinstva, ali i podjeljenosti po osnovnim pitanjima kada je formiranje regionalnog takmičenja u pitanju. 47% anketiranih podržava (opravdava) formiranje regionalnog fudbalskog takmičenja.
Od samog početka pominjanja ideje o osnivanju fudbalskog takmičenja na regionalnom nivou nikada nije postojao jasan prijedlog, kao što nikada nije postojao zajednički stav državnih predstavnika. Ključni igrači u cijeloj priči: predsjednici saveza, klubovi, navijačke grupe u ogromnoj mjeri su protiv ideje „ Regionalna liga“.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pojedinačno, nacionalna takmičenja u regionu nisu konkurentna, čak ni ligama srednje evropske klase, a činjenica je da se plasmani u dva najveća klupska (Liga šampiona, Liga Evrope) takmičenja mogu nabrojati na prste i to najviše zahvaljujući beogradskom Partizanu i zagrebačkom Dinamu.
Raspadom bivše Jugoslavije i velike fudbalske lige (PSL), klubovi se takmiče u šest nacionalnih takmičenja u kojima nema dovoljan broj kvalitetnih rivala. Vremenom, nemanje jakih utakmica, tj. kvalitetnih protivnika drastično je smanjilo kako kvalitet samih klubova, tako i interesovanje navijača, javnosti.
Osim slabe konkurencije u domaćim takmičenjima, još nekolicina bitnih faktora utiče da iz godine u godinu klubovi iz bivše države budu nekonkurentni sa klubovima iz srednje evropske klase, a kamoli sa klubovima iz samog evropskog vrha.
Međunacionalni sukobi u novijoj prošlosti, društva u tranziciji, politička nestabilnost, loša finansijska situacija, kriminalna privatizacija, korumpiranost čelnika nacionalnih saveza, loša infrastruktura… Svi navedeni faktori su uslovili da kvalitet fudbala (najvažnije sporedne stvari na svijetu) u zemljama bivše države, danas 2013. godine bude daleko u svim segmentima od kvaliteta fudbala dok je postojala zajednička država.
A nekada giganti jugoslovenskog fudbala poput Crvene Zvezde, Hajduka iz Splita, Vardara, Veleža, Slobode danas se bore za goli život suočeni sa ogromnim finansijskim problemima i rezultatskim deficitima u odnosu na najveće rivale na nacionalnom nivou.
U ovako delikatnoj situaciji u opticaju se često u javnosti pominje nekolicina rješenja. Međutim, evidentno ta ponuđena rješenja predstavljaju paravan za razračunavanje sa pojedinim sportskim suparnicima, ili za ostvarivanje nekih neposrednijih interesa manjih interesnih grupa.
Jasne strategije nema, zapravo napredak fudbala, a samim time i podizanje posrnulih fudbalskih klubova koji predstavljaju i koji su predstavljali brendove država koče političko-mafijaški klanovi.
U skladu sa navedenim i ideja o formiranju regionalnog fudbalskog takmičenja na prostoru bivše države predstavlja idealan poligon za razračunavanje glavnih aktera koji su protivnici bilo kakve priče o formiranju pomenutog takmičenja, iako povremeno ističu kako podržavaju ideju, sasvim je jasno da ta kontradiktornost je rezultat traženja krivca na pogrešnoj, uvijek „tuđoj“ strani.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Kao jedno od rješenja za napredak fudbala na prostorima bivše Jugoslavije spominje se i formiranje Regionalne lige u fudbalu. Međutim to pominjanje je prvenstveno rezultat opravdavanja nekvalitetnih takmičenja, loših uslova, katastrofalne infrastrukture, pa donekle i dokazivanje nostalgičnosti za prošlim vremenima, nego što je stvarna želja i cilj glavnih aktera fudbalskih prilika na ovim prostorima.
U cilju dobijanja što relevantnijih činjenica i podataka o opravdanosti formiranja (osnivanja) fudbalskog takmičenja u regiji bivše države korišćeni su sledeći metodi: ankete, intervju, zvanična statistika nacionalnih takmičenja kao i zvanična saopštenja fudbalskih klubova, Saveza, navijačkih grupa, kompetentnih sportskih radnika na prostoru bivše Jugoslavije.
Anketa je sprovedena na nekoliko najvećih portala i foruma na teritoriji republika bivše Jugoslavije. Anketno pitanje je na svim portalima bilo isto „Jeste li za formiranje Jadranske lige u fudbalu?“, a učešće u anketi je uzelo nekoliko hiljada ljudi svih nacija. Ipak, treba imati u vidu, da rezultati sprovedenih anketa nisu glavni „akter“ i isljučivi pokazatelj volje javnosti. Ovo se odnosi prvenstveno zbog toga što se javnost uglavnom ne pita i što predstavnici fudbalskih saveza sprovode sopstvene interese, koji u većini slučajeva do sada nisu ponuđeni javnosti na sud.
Pojedinačno gledano, rezultati jasno pokazuju da postoji određeno nejedinstvo, prisutno i u okviru samo jedne države (Bosna i Hercegovina) kada je u pitanju pogled na potrebu za formiranjem regionalnog fudbalskog takmičenja. Najveći optimisti po pitanju formiranja Regionalne lige u fudbalu su stanovnici Slovenije i Makedonije, iako ni kod njih ta podrška ne prelazi 70%.
Anketa je urađena na 7 velikih portala, foruma u Hrvatskoj, Srbiji i Bosni i Hercegovini, ti portali su: SportSport.ba, Indeks.hr, RSB Forum, Banjaluka Forum, HercegBosna.org,Parapsihopatologija, Krstarica. Učešće je uzelo preko 2 hiljade anketiranih, različitih nacionalnosti, vjeroispovjesti, različite navijačke pripadnosti.
Na postavljeno pitanje, „Jeste li za formiranje Regionalne lige u fudbalu?“ 47% anketiranih je odgovorilo potvrdnim odgovorom, 42% je protiv formiranja pomenutog takmičenja, 4% nema stav po pitanju teme, dok 7% anketiranih smatra da još nije vrijeme za priču o formiranju Regionalne lige na ovim prostorima. Anketa je rađena po pravilu jedan čovjek jedan glas, jedna IP adresa na internetu, što znači da je jedna osoba mogla samo jednom glasati na postavljeno pitanje i to bez mogućnosti promjene svog mišljenja nakon izvjesnog vremenskog intervala.
Isto tako, evidentna je suprotstavljenost stavova, kao i pogleda u smislu strukture pomenutog formiranja fudbalskog takmičenja, pa je dobar dio onih koji navode kako još nije vrijeme, suštinski za formiranje Regionalne lige, ali u smislu određenih strukturalnih promjena ( ispitanici iz Hrvatske navode kako bi pristali igrati Regionalnu ligu,ali da u njoj nema klubova iz Srbije, ispitanici iz Srbije smatraju kako bi više voljeli da u ligu uđu klubovi iz Austrije,Rumunije i Bugarske jer bi se time konkurencija pojačala).
Ono što je sasvim jasno, najveći udio mišljenja „ZA“ sačinjavaju pripadnici srednje i starije populacije (od 30-60 godina), kao i simpatizeri tzv. manjih klubova (čije bi učešće u eventualno formiranom takmičenju bilo pod velikim znakom pitanja), dok najveći dio onih koji su protivnici ideje pripadaju mlađim generacijama ( u koje spadaju svi oni koji su rođeni kada SFRJ više nije ni postojala),ali i deklarišu se kao aktivni pripadnici navijačkih grupa, raznih patriotskih pokreta..
Ono što je takođe primjetno na osnovu dobijenih rezultata jeste relativna regionalna podjeljenost oko postavljenog anketnog pitanja, koja je djelimično rezultat i same političke situacije u određenim društvima i republikama.
U strukturi svih onih koji su se izjasnili potvrdno na postavljeno anketno pitanje ( zbog malobrojnosti učesnika ankete,pripadnika slovenačkog i makedonskog naroda, nisu podaci uzimani u konačnu statističku analizu kada je struktura u pitanju) najveći je procenat Hrvata koji su za takmičenje 37%, Srba 35%, a najmanji Bosanaca i Hercegovaca 28%.
Treba imati u vidu, da članovi onih najvećih navijačkih grupa na teritoriji bivše Jugoslavije u najvećoj mjeri svoj stav ne iznose na pomenutim forumima (izuzev pomenutog RSB Foruma),a to čine na sopstvenim portalima svojih fudbalskih klubova. Stoga i navedene rezultate treba uzeti sa rezervom u smislu razlikovanja simpatizera i navijača. Na osnovu zvaničnih stavova i saopštenja navijačkih grupa,sasvim je jasno da su sve velike navijačke grupe ( Grobari, Delije, Torcida, Bed Blu Bojs,Manijaci...) protiv ideje formiranja Regionalne lige. Naravno da u ovim grupama ima pojedinaca koji podržavaju ideju, ali iz poštovanja prema kodeksu organizovane grupe kojoj pripadaju, prvenstveno ističu stav same grupe,pa tek onda sopstveni.
Istovremeno, najviše negativnih odgovora na postavljeno anketno pitanje u ukupnoj strukturi odgovora anketnog pitanja, dali su anketirani u Bosni i Hercegovini 38%, Srbiji i Hrvatskoj po 31%.
Evidentna je činjenica da preko 50% posjete na stadionima širom bivše države čine organizovane navijačke grupe (govorimo o najvećim sredinama, tj. gradovima i najvećim klubovima, odnosno klubovima koji su u vrijeme bivše Jugoslavije činili neki faktor i bili ozbiljan klub, ali i o klubovima koji su nakon raspada postali konkurentni najvećim klubovima).
U prilog tome, urađena je i anketa na RSB Forumu (forum navijača Crvene Zvezde) povodom ideje o formiranju Regionalne lige u fudbalu. Svoje mišljenje je iznijelo 655 navijača Crvene Zvezde, od kojih je 351 bilo protiv ideje o formiranju Regionalne lige,a 304 podržavaju tu ideju.
Rezultati anketa na navijačkim forumima samo su jedan od argumenata i pokazatelja da je većina relevantnih grupa protiv formiranja bilo kakvog fudbalskog takmičenja na regionalnom nivou koje bi udružilo klubove iz država bivše Jugoslavije.
Svoje nezadovoljstvo idejom „Regionalna liga“ same grupe su iskazale u prethodnih nekoliko godina na različite načine. A fudbalske utakmice u okviru evropskih takmičenja između klubova iz bivše države, bile su sve samo ne sportske manifestacije u kojima će se pamtiti isključivo i samo rezultat i pobjednik. Praktično nije bilo fudbalske utakmice između klubova iz regiona, a da prije, za vrijeme i posle iste nije bilo nemilih scena nasilja, mržnje, netrpeljivosti, huliganizma.
U intervjuu u okviru prikupljanja stavova relevantnih predstavnika navijačkih grupa, Miloš, navijač beogradskog Partizana i član navijačke grupe „Grobari 1970“ izašao je u susret i iznio svoj stav o formiranju Regionalne lige u fudbalu na prostorima bivše Jugoslavije.
„Za mene lično, ali i za navijačku grupu čiji sam član neprihvatljiva je bilo kakva ideja formiranja Jadranske lige u fudbalu. Svi veoma dobro znamo šta se dešavalo u prošlosti i svi veoma dobro znamo da ne postoji ljubav među nama. Mi Grobari, ne želimo da naš Partizan igra ligu sa svim onim klubovima koji su izašli iz lige SFRJ,a prethodno nisu želeli i nije im bila dobra Juga. Zvaničan stav grupe je potpuno jasan. Želimo da naš Partizan igra utakmice u Nišu,Kragujevcu,Subotici,Kruševcu,a ne u Rijeci, Skoplju, Sarajevu“ – ističe Miloš.
Navijačke grupe predstavljaju treći najbitniji faktor za odlučivanje o formiranju jednog zajedničkog takmičenja (naravno izuzmemo li političke institucije), stoga je njihov stav itekako relevantan i kompetentan u smislu brojnosti i značaja. Na kraju krajeva, pripadnici navijačkih grupa u većini slučajeva predstavljaju trenutno 50% i više u broju gledalaca na stadionima u regionu. Samim time fraza „fudbal se igra zbog navijača“ dobija još više na snazi.
Poput iznesenog stava Miloša, navijača Partizana, svoj stav je iznio i Ivan iz Livna, inače član navijačke grupe Bed Blu Bojs koja podržava Dinamo Zagreb.
„Dok se ne iscrpe sve mogućnosti poboljšanja domaćih liga, regionalna liga nije potrebna niti ima mjesta. Kako nismo ni blizu doticanja punog potencijala domaćeg nogometa u domaćim ligama, smatram da se regionalna liga neće pokrenuti još jako dugo. Isto tako, apsolutno sam protiv Regionalne lige dok ista ne bi dobila patronat UEFA i mogućnost prolaska u europske kupove. Također, navijačka skupina kojoj pripadam ne želi Regionalnu ligu jer je mišljenje da bi ta liga najviše pogodovala mafiji koja vodi nogomet i nogometne velikane na ovim prostorima“.
Ni vođe ostalih navijačkih grupa iz regiona nemaju drugačije mišljenje, štaviše pojedina mišljenja idu toliko daleko da je samo pominjanje osnivanja regionalne lige predstavlja jednu vrstu uvrede.
„ Navijač sam Sarajeva od svoje jedanaeste godine, na tribini sam punih 15 godina i odgovorno tvrdim da niko iz navijačke grupe „Horde zla“ ne želi da naše Sarajevo igra nekakvu zajedničku ligu sa timovima iz regiona koja bi predstavljala sve samo ne dizanje našeg kluba na viši nivo, iz prostog razloga što bi liga poslužila za punjenje budžeta dva najveća kluba iz Hrvatske i dva najveća iz Srbije. S druge strane, svi znamo šta se događalo prije 20 godina, još uvijek su neka sjećanja friška i nikome nije interesu da se sve ono što postoji među narodima i državama prenese na tribine, jer bi to formiranjem jednog takvog takmičenja bilo neminovno“ – ističe Alen, navijač FK Sarajeva.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Drugi relevantan faktor koji godinama daje svoj stav o ideji formiranja regionalnog fudbalskog takmičenja jesu fudbalske legende ovog podneblja, proslavljeni jugoslovenski fudbaleri, treneri i sportski novinari, koji pamte takmičenje u SFRJ,ali i upoznati su sa stanjem kvaliteta nacionalnih prvenstava u državama koje su stvorene raspadom SFRJ.
Prethodnih godina iznijeto je nekoliko stotina stavova, međutim veoma malo je bilo konstruktivnih i optimističnih u svim segmentima kad je u pitanju formiranje zajedničkog takmičenja. Komparativno sa podjeljenošću javnosti, podjeljenost postoji i među sportskim radnicima i fudbalskim legendama na ovim našim područjima. Jedan dio podržava ideju formiranja Regionalne lige, jasno naglašavajući da bi sprovođenje jedne takve ideje donijelo napredak fudbalu kao sportu na ovim prostorima,a istovremeno i sportskim klubovima. Među onima koji podržavaju ideju, prvenstveno se misli na Zdravka Mamića (finansijera Dinama iz Zagreba) Dragana Džajića (proslavljenog jugoslovenskog fudbalera),Predraga Mijatovića, Ivicu Osima, Zlatka Zahoviča...
S druge strane postoje protivnici ideje o zajedničkom takmičenju koji smatraju da još nije došlo vrijeme za takve i slične poduhvate, da ne postoje jasne strategije, niti političko-finansijska podloga za pokretanje jedne takve sportske priče. Istovremeno, naglašava se u mnoštvu slučajeva teška bliža prošlost, podjele, mržnja i nepostojanje ogromnog dijela javnosti. Predstavnici ovih teza su: Dejan Savićević, Vladan Lukić, Faruk Hadžibegić, Vlatko Marković i mnogi drugi.
Ključni igrač u cijeloj priči jesu fudbalski savezi država i uprave fudbalskih klubova (prvenstveno onih najvećih). Na osnovu dosadašnjih saopštenja, ali i posvećenosti ideji zvanoj „Regionalna liga“, sasvim je jasno da ne postoji zajednički interes koji bi natjerao na razmišljanje o zajedničkom fudbalskom takmičenju, po uzoru na već postojeća takmičenja na regionalnom nivou ( SEHA liga u rukometu, NLB liga u košarci).
Povremeno se stidljivo naglasi da bi ideja o osnivanju Regionalne lige u fudbalu bila adekvatan sistem koji bi riješio postojeće probleme nacionalnih prvenstava i bio odskočna daska za podizanje klubova na viši nivo, ali sve se završava toliko karakterističnim podjelima na ovim našim područjima.
Počasni predsjednik hrvatskog nogometnog saveza (HNS) Vlatko Marković je jedan od najvećih protivnika zajedničke lige u fudbalu. S druge strane, predsjednik fudbalskog saveza Srbije (FSS) Tomislav Karadžić par puta je istakao da bi Regionalna liga bila zanimljiv projekat, ali i da za to mora postojati adekvatna politička opravdanost prvenstveno. Predsjednik Komisije za normalizaciju fudbala u Bosni i Hercegovini, Ivica Osim takođe je podržao projekat osnivanja Regionalne lige, dok pojedini predsjednici kluba su oštro kritikovali ideju i istakli da njihovi klubovi nikada neće nastupati sa klubovima iz regiona u istom takmičenju.
Jedan od njih je i predsjednik Hajduka iz Splita Marin Brbić.
„Mislim da još nije vrijeme da igramo istu ligu sa srpskim klubovima. Nije to neki moj nacionalistički stav, niti je to stvar mojih političkih uvjerenja. Razlog zbog kog mislim da nije vrijeme za zajedničku ligu sa Srbima je – sigurnost. Bile bi to utakmice pune negativnog naboja i stvorili bi se veliki problemi za bezbjednost“ – rekao je Brbić.
Pitanje osnivanja regionalne lige je zanimljivo i mnogim drugim ličnostima iz javnog života, koji nerijetko izražavaju svoj stav. I u njihovim mišljenjima je sveprisutna podjeljenost, a slobodno se može reći da osim prisutnog pesimizma ili optimizma u zavisnosti od slučaja, prisutan je i strah od sukoba, pogoršanja ionako poremećenih međunacionalnih odnosa, mogućih sankcija koje bi bile posljedica huliganizma i netolerancije.
Nekadašnja liga Jugoslavije u fudbalu bila je jedna od najkvalitetnijih liga u Evropi. 21. godinu nakon raspada Jugoslavije, fudbalska takmičenja su ispod evropskog prosjeka, a većina klubova preživljava u finansijskom smislu. U pokušaju pronalaženja određene strategije razvoja klubova iz regiona, ali i samih takmičenja često se pominje ideja zajedničke lige, međutim isto tako ne postoje dovoljno jaki razlozi, kultura navijanja i kultura ponašanja prema drugačijem, kao i jasna podrška da bi se jednog dana oformilo regionalno fudbalsko takmičenje nalik onome koje je prije više od deceniju osnovano u košarci.
Regionalna liga kao jedno od pominjanih rješenja za rješenje problema u ovom momentu nema svoje prvenstveno sportsko-političko opravdanje, u ovom momentu nije moguća,a veliko je pitanje da li će ikada i biti. Nesumnjivo je da bi jedno takvo takmičenje donijelo koncentraciju kvaliteta, bolji fudbal, velike sponzore, interesovanje.
Istovremeno, mnogo stvari degradira realizovanje samog projekta Regionalne lige. Indikativno je i to da najveći procenat onih koji su za Regionalnu ligu imaju preko 30 godina, a najmanji procenat je među najmlađim. Isto tako iako se gotovo svake sedmice pokušava ustaljenim frazama podići svijest ljudi o opravdanosti samog takmičenja od strane pojedinih novinara i sportskih radnika, evidentno je da ne postoji prijeko potrebna masovna podrška za realizaciju projekta.
Žudnja za nekim davnim vremenima, ipak, nije dovoljan razlog da se organizuje jedno tako osjetljivo takmičenje kao što je regionalno u fudbalu. Na ovim prostorima ( državama bivše SFRJ) se generalno igra loš fudbal, stadioni su poluprazni, fudbaleri ne primaju plate, savezi su korumpirani, huligani su veliki problem, ali ima i druga stvar – nešto što je nekada bilo dobro, ne mora značiti da može opet biti uspješno uz pominjane sportsko-političke nedostatke opravdanosti.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
